Шағын және орта бизнес Қазақстан экономикасының маңызды бөлігі болып табылады. Дегенмен, статистика көрсеткендей, жаңа бизнестердің көпшілігі алғашқы екі-үш жылдың ішінде жабылады. Неге? Көбінесе себебі — нақты стратегияның жоқтығы. Бұл мақалада біз шағын бизнес үшін тиімді стратегия құрудың негізгі қағидаттарын қарастырамыз.
1. Нарықты зерттеу және мақсатты аудиторияны анықтау
Кез келген табысты бизнес нарықты терең түсінуден басталады. Бизнесті бастамас бұрын, сіз өз нарығыңызды мұқият зерттеуіңіз керек. Кім сіздің клиенттеріңіз? Олардың қажеттіліктері мен проблемалары қандай? Олар қазір қалай шешеді? Сіздің өніміңіз немесе қызметіңіз қалай жақсы шешім ұсына алады?
Мақсатты аудиторияны анықтау кезінде тым кең аудиторияны қамтуға тырыспаңыз. Нақты сегментті таңдап, оны терең зерттеген жөн. Мысалы, "барлық адамдар" деп емес, "30-45 жас аралығындағы, орташа және жоғары табысы бар, салауатты өмір салтына ұмтылатын Алматы қаласының тұрғындары" деп нақты анықтаңыз. Бұл маркетинг пен сату стратегияларын дұрыс құруға көмектеседі.
2. Бәсекелестерді талдау және бәсекелік артықшылық
Сіздің нарықта кім жұмыс істейді? Олар не ұсынады, қандай бағамен, қалай сатады? Бәсекелестерді талдау өте маңызды. Бірақ мақсаты — оларды көшіру емес, олардан өзгешелікті табу. Сіздің бәсекелік артықшылығыңыз не? Төмен баға ма, жоғары сапа ма, жылдам жеткізу ме, керемет қызмет көрсету ме, эксклюзивті өнім ме?
Бәсекелік артықшылық нақты, түсінікті және құнды болуы керек. "Біз жақсымыз" — бұл артықшылық емес. "Біз 24 сағат ішінде жеткіземіз, бәсекелестер 3-5 күнде жеткізеді" — міне, бұл нақты артықшылық. Өз артықшылықтарыңызды анықтап, оларды барлық маркетингте пайдаланыңыз.
3. Іскерлік жоспар және қаржылық жоспарлау
Іскерлік жоспар — бұл сіздің бизнесіңіздің "картасы". Ол сізге қайда барып жатқаныңызды және қалай жетуге болатынын көрсетеді. Көптеген кәсіпкерлер іскерлік жоспарды тек инвесторларға немесе несие алуға қажет деп санайды. Бірақ бұл қате. Іскерлік жоспар, ең алдымен, өзіңіз үшін керек — идеяңызды жүйелеу, стратегияны жоспарлау және прогресті бақылау үшін.
Қаржылық жоспарлау іскерлік жоспардың маңызды бөлігі. Сіз қанша инвестиция қажет, қайдан аласыз, қашан өзін ақтайды, қандай кіріс күтесіз? Нақты сандармен жоспарлаңыз. Оптимистік, реалистік және пессимистік сценарийлерді жасаңыз. Бұл сізге тәуекелдерді бағалауға және дайындалуға көмектеседі.
4. Маркетинг және клиенттерді тарту
Тамаша өнім немесе қызмет болса да, егер ешкім білмесе, сіз сата алмайсыз. Маркетинг — шағын бизнестің табысының кілті. Қазіргі заманда цифрлық маркетинг ең қолжетімді және тиімді. Әлеуметтік желілер, Google жарнамасы, контент-маркетинг, email-маркетинг — көптеген құралдар бар.
Маркетингте маңызды — тұрақтылық және өлшеу. Бір рет жарнама жасап, нәтиже күту дұрыс емес. Тұрақты жұмыс қажет. Және міндетті түрде өлшеңіз: қандай арналар тиімді, қанша ақша қанша клиент әкелді, қандай хабарламалар жұмыс істейді. Деректерге негізделген шешімдер қабылдаңыз.
5. Клиенттермен қарым-қатынас және адалдық
Жаңа клиентті тарту бар клиентті сақтаудан 5-7 есе қымбатырақ. Сондықтан клиенттермен қарым-қатынасқа көп көңіл бөліңіз. Тамаша қызмет көрсетіңіз, олардың пікірлерін тыңдаңыз, проблемаларын жылдам шешіңіз, олардың күтуінен асып түсіңіз.
Клиенттердің адалдық бағдарламаларын құрыңыз. Бонустар, жеңілдіктер, арнайы ұсыныстар — мұның барлығы клиенттердің қайта оралуына көмектеседі. Және есіңізде болсын: қанағаттанған клиент — ең жақсы маркетинг. Олар достарына және таныстарына ұсынады, әлеуметтік желілерде жақсы пікірлер қалдырады.
6. Өсу және масштабтау стратегиясы
Бизнесті бастау — бұл бастау ғана. Ары қарай не істеймін? Қалай өсіремін? Өсу стратегиясын алдын ала ойластыру керек. Жаңа өнімдер немесе қызметтер қосу ма, жаңа нарықтарға шығу ма, франчайзинг немесе филиалдар ашу ма?
Масштабтау кезінде процестерді стандарттау мен автоматтандыру маңызды. Барлық нәрсені өзіңіз жасаудан бас тарту керек — команда құру, міндеттерді бөлу, жүйелер құру қажет. Тек сонда бизнес өзіңізсіз де жұмыс істей алады. Бұл — шынайы кәсіпкерліктің белгісі.
Қорытынды
Шағын бизнестің табысы — бұл нақты стратегия, жақсы жоспарлау, тұрақты жұмыс және икемділік. Нарықты зерттеңіз, бәсекелік артықшылықты табыңыз, нақты жоспарлаңыз, тиімді маркетинг жасаңыз, клиенттеріңізді бағалаңыз және өсу туралы ойланыңыз. Бұл қарапайым, бірақ оңай емес.
Есіңізде болсын: табысты бизнес бір түнде пайда болмайды. Бұл уақыт, күш, қате жіберу және олардан үйрену процесі. Бірақ дұрыс стратегиямен, табандылықпен және үздіксіз оқумен сіз мақсатыңызға жете аласыз. QazFinance Lab біз сізге осы жолда көмектесуге дайынбыз — кеңес беруден бастап, оқыту бағдарламаларына дейін.
